زهرا زنگنه: سال پیش بود که زلزله‌ای با قدرت بیش از ۶ریشتر مناطقی از آذربایجان شرقی را لرزاند و خسارات جبران‌ناپذیری بر آذری‌زبانان این خطه تحمیل کرد و خانواده‌های پرشماری را به سوگ عزیزانشان نشاند. از آن لحظه که زمین در شمال غرب کشور لرزید تا لحظه‌ای که دل‌هایی در مشهد به یاد افراد خسارت‌دیده تکان خورد فاصله چندانی نبود.
لحظه‌ای که جواد علما و دوستان خیرش در مشهد گروهی را سامان دادند تا بتوانند افراد خسارت‌دیده را پس از رفع کمبودهای اولیه برای زیارتی چند روزه به مشهد بیاورند و به این ترتیب زخم‌های آن‌ها را التیام بخشند. آن فعالیت خیرخواهانه هیچ وقت در این مدت متوقف نشد و با گذشت ۱۰سال هنوز هم اعضای کانون «خادمین امام رئوف» تلاش می‌کنند زائران کم‌بضاعت حضرت رضا(ع) را در فضاهایی امن و مناسب اسکان دهند.
التیام زخم‌های زلزله‌زدگان در زیارت مشهد
مدیران برخی هتل‌ها، تعدادی از فرماندهان سپاه در مشهد و استان آذربایجان شرقی و خیران، نخستین افرادی بودند که پای کار زیارت رایگان اهالی آذربایجان شرقی از حرم مطهر امام رضا(ع) آمدند. جواد علما در بیان این خاطره و شکل‌گیری کانون خادمین امام رئوف می‌گوید: به اتفاق گروهی از دوستانمان در ورزقان حاضر شدیم تا در خصوص بازسازی بناهای تخریب‌شده اقداماتی داشته باشیم. آنجا بود که ایده استفاده از زیارت برای التیام زخم‌های افراد آسیب‌دیده به ذهنم رسید و با مجموعه‌ای از افراد کار را شروع کردیم و
۵۰۰ هموطن که عزیزانشان را در حادثه زلزله از دست داده بودند برای زیارتی سه روزه به مشهد آوردیم. من از همین‌جا به ایجاد راهکاری برای زیارت رایگان زائران فکر می‌کردم اما بعدتر بود که این ایده شکل کامل‌تری به خود گرفت.
زائر برکت خانه ماست
مدیر کانون خادمین امام رئوف در ادامه از خاطره اسکان رایگان نخستین گروه از زائران در مشهد عبور می‌کند و چند سالی جلو می‌رود. او به سال ۹۸ و سفرش به کربلا اشاره می‌کند و می‌گوید: در این سال برای سفر اربعین عازم کربلا شدیم. در این سفر دو اتفاق جالب دیدم. نخست این بود با گم کردن مسیر به روستایی رسیدیم. در این روستا با پیرمردی روبه‌رو شدیم که به اصرار، ما را در خانه‌اش اسکان داد و پذیرایی کرد. در تمام طول پذیرایی از ما بسیار شادمان و خرسند بود که توانسته برای زائر امام حسین(ع) کاری کند.
علما ادامه می‌دهد: مورد دیگر، پس از پایان پیاده‌روی و رسیدن به کربلا بود. در این شهر با فردی مواجه شدیم که بسیار ثروتمند بود و ما را به خانه خود دعوت کرد. در آنجا تشریفات مجللی بود و دوست نداشتیم با لباس‌های خاکی‌مان روی مبل‌هایش بنشینیم. میزبان وقتی این کار ما را دید اصرار کرد روی مبل بنشینیم و می‌گفت: حضور شما برکت خانه من است.
ما دربرابر امام رضا(ع) مسئولیت داریم
دیدن چنین صحنه‌هایی از پذیرایی، ذهن جواد علما را به این سمت و سو می‌برد که چرا ما در مشهد چنین کاری را انجام ندهیم. این موضوع تبدیل به دغدغه اصلی جواد علما می‌شود؛ او در این باره توضیح می‌دهد: وقتی به مشهد برگشتم با خودم فکر کردم ما در این شهر و دربرابر امام رئوف مسئولیت داریم. بنابراین نخست دغدغه اسکان زائران را در ذهن اطرافیانم ایجاد کردم. سپس یک عکس از در حیاط با حضور یکی از اعضای خانواده که با روی خوش به استقبال میهمان می‌رفت ثبت و پویش «منزل من هم زائرسراست» را آغاز کردیم.
آقای علما در همان ابتدای کار با استقبالی از سمت اطرافیانش روبه‌رو می‌شود که اصلاً انتظارش را نداشته است. به گفته او در روزهای پایانی ماه صفر بیش از ۲۰۰ نفر خانه‌های خود را برای اسکان زائر به او و همکارانش معرفی کرده‌اند.
جواد علما که از بازنشستگان سپاه پاسداران است، می‌گوید: در میان شهروندانی که مایل به استقبال از زائران بودند خانواده‌های مختلفی دیده می‌شدند. پدری به سراغ ما آمد و گفت: «من خانه چهار طبقه‌ای در سرافرازان دارم. سال‌ها منتظر بودم این خدمت را به زائران داشته باشم اما اطمینان نمی‌کردم. حالا که این فرصت فراهم شده خانواده سه فرزندم که ساکن سه طبقه بالا هستند به طبقه پایین می‌آیند و در این طبقات، زائران را ساکن کنید. پذیرایی آن‌ها هم با من است». علاوه بر این با افراد زیادی روبه‌رو می‌شدیم که خودشان مستأجر بودند ولی اصرار داشتند خانه‌شان را در اختیار زائران قرار دهند. از نقاط دور هم مانند قرقی و شاهنامه تقاضا برای اسکان زائران ارائه می‌شد. در میان میزبانان هم از کارمند و کارگر گرفته تا وکیل و پزشک بود».
مدیر کانون خادمین امام رئوف در ادامه درباره وضعیت زائرانی که در اولین سال، اسکان داده شدند، می‌گوید: «وقتی با خانه‌های پرشمار برای پذیرایی از زائران امام رضا(ع) مواجه شدیم به سراغ زائران رفتیم. در جایی به خانواده‌ای رسیدیم که از شدت سرما بچه خود را در پلاستیک پیچیده بودند و فقط چشم‌هایش دیده می‌شد یا کارمندی بود که به علت به تأخیر افتادن پروازش در خیابان مانده بود. این‌ها برخی از زائرانی بودند که در اولین گام اسکان دادیم که خاطرات خوبی را در ذهن ما ساخت».
زائران و مجاوران در این خدمت سهیم هستند
جواد علما و همکاران خیراندیشش در این سال‌ها کار خود را با ایجاد ارتباط بین زائران و میزبانان پیش برده‌اند اما در یک سال اخیر به فعالیت خود شکل رسمی‌تری داده‌اند که در این باره توضیح می‌دهد: درخواستی که برای ثبت کانون به آستان قدس رضوی ارائه دادیم دارای یک نقشه سه‌ساله است. در گام اول هدف‌گذاری ما افزایش تعداد خانه‌های میزبان در شهر مشهد است و در این حوزه فقط هم بر خانه متمرکز هستیم و به سراغ مساجد و حسینیه‌ها نمی‌رویم.
در گام دوم تلاش داریم در سه شهر ری، شیراز و قم این طرح را پیش ببریم و خانه‌هایی را برای اسکان زائران فراهم کنیم. گام نهایی ما هم فراهم کردن خانه‌هایی برای اسکان زائران در دو شهر نجف و کربلاست.
اعضای کانون خادمین امام رئوف در پس همه کارهای خیرخواهانه خود یک نیت ملی هم دارند که علما درباره آن توضیح می‌دهد: ایجاد این شبکه ارتباطی میان زائران و مجاوران می‌تواند سبب همبستگی ملی شود. همان‌طور که الان میان برخی زائران و مجاوران این ارتباط شکل گرفته و میان آن‌ها رفت‌وآمدهایی شکل می‌گیرد.
شهروندان زیادی در این سال‌ها با مراجعه به کانون خادمین امام رئوف خانه خود را برای پذیرایی از زائران اختصاص داده‌اند که خاطرات مختلفی را در ذهن مدیر این کانون ساخته است. جواد علما با اشاره به خاطرات یکی از این افراد می‌گوید: خانمی بود که خانه خود را یک ماه در طول سال در اختیار زائران قرار می‌داد و این یک ماه همان ماه صفر بود. روزی با ناراحتی به کانون مراجعه کرد که چرا زائر به خانه من نمی‌فرستید، به او توضیح دادیم که تقاضا نبوده و یا در مکان‌های دیگر اسکان داده شده‌اند. او گفت: همسر من فوت کرده و من تنها هستم. بیماری داشتم و شفایم را از امام رضا(ع) گرفتم. تصمیم گرفته‌ام سالی یک ماه، خانه‌ای اجاره کنم و در اختیار زائران قرار دهم؛ این خانه اجاره شده، باقی کار دیگر با خودتان.
خدمتی همه‌جانبه به زائر
کانون خادمین امام رئوف علاوه بر اسکان، در حوزه‌های دیگر هم به زائران علی‌بن‌موسی‌الرضا(ع) خدمات ارائه می‌دهد؛ علما توضیح می‌دهد: نیات افراد برای همکاری با ما متفاوت است. به عنوان مثال فردی داریم که خانه یا شرایط اسکان را ندارد اما در زمینه تردد زائران در سطح شهر در خدمت آن‌هاست. یا افرادی هستند که برای تغذیه زائران در ایام مختلف با ما همکاری دارند.
او ادامه می‌دهد: تمام کارهای ما به صورت زیرساختی پیش می‌رود و امور با مشارکت مردمی انجام می‌شود. از جمله امور دقیقی که پیش می‌رود فعالیت کارگروه ایمنی و حفاظتی ماست. در این بخش، دوستان ما پیش از تحویل خانه به زائر از آن مکان بازدید می‌کنند تا خطری به لحاظ ایمنی ازجمله برق و گاز متوجه زائر نباشد. در سوی دیگر هم پیش از اینکه افراد اسکان داده شوند و خانه میزبان به آن‌ها سپرده شود مورداستعلام قرار می‌گیرند.
اوج کار اعضای این کانون همزمان با پیک سفرهاست. جواد علما با اشاره به این موضوع می‌گوید: روزهای پایانی ماه صفر، روزهای آغازین سال جدید، اعیاد غدیر و نیمه شعبان و روزهای پایانی ماه مبارک رمضان مناسبت‌هایی هستند که مسافرت به مقصد مشهد اوج می‌گیرد. در این ایام، کارگروه اسکان ما اطلاعات کاملی از منازل تحت‌اختیار خود دارد و مطابق با نیاز زائران، آن‌ها را در این منازل اسکان می‌دهد.
علما تعداد مسافرانی که در چهار سال اخیر از سوی این کانون اسکان داده شدند را بیش از ۷هزار نفر اعلام می‌کند و می‌گوید در این مدت به صورت میانگین سالانه ۲۰۰ خانه در اختیار زائران قرار گرفته است.
نظر شما